Chùa Trông ở xã Hưng Long, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương là một di tích lịch sử có quy mô lớn mang tính quần thể, nơi sinh hoạt tín ngưỡng của đông đảo nhân dân trong vùng và có những hoạt động lễ hội độc đáo.
Theo sử sách ghi lại, chùa Trông được xây dựng vào khoảng thập kỷ 80 của thế kỷ 11, thời Vua Lý Nhân Tông (1010-1225) và được trùng tu tôn tạo vào thời Hậu Lê (thế kỷ 17-18). Ngôi chùa nằm trên khu đất rộng gần 8.000m2. Được xây dựng theo quy hoạch “nội công, ngoại quốc” gồm nhiều hạng mục khác nhau, từ ngoài vào trong có: Ao rối rộng hơn 800m2, cổng Tam quan cao 19m, được cấu tạo gồm 2 cổng lớn (cổng đông và cổng tây). Nối giữa 2 cổng là một tắc môn, liền sau tam quan là một khoảng sân rộng, đến tuần tranh, nhà Mẫu, nhà Tổ, nhà Tăng và đền thờ Minh Không Thiền sư Nguyễn Chí Thành, một cao tăng thời Lý có công lớn trong việc chữa khỏi bệnh cho Vua và được nhà vua phong tặng là “Lý triều Quốc sư”. Do có công lao lớn với đất nước và Phật giáo, sau khi Minh Không Thiền sư qua đời, triều đình đã xuống chiếu cho lập đền thờ gọi là chùa Trông ngày nay.
 |
| Tam quan chùa Trông |
Tuy trải qua những thăng trầm của lịch sử và thời gian, nhưng đến nay chùa Trông vẫn giữ được đường nét kiến trúc nghệ thuật độc đáo và tinh tế, từ cổng Tam quan, nhà Mẫu, nhà Tăng đến đền thờ Minh Không Thiền sư và các bức tượng phật, các họa tiết, trang trí và bia ký đều do bàn tay những người thợ tài giỏi cách đây hàng trăm năm xây dựng. Trải qua nhiều thế kỷ, những hiện vật trong di tích vẫn rất sống động với thời gian. Với giá trị nghệ thuật và lịch sử, chùa Trông là một ngôi chùa lớn có ảnh hưởng trong đời sống tâm linh, Phật giáo nơi đây.
Sau khi giành được chính quyền tháng 8/1945, tại chùa Trông đã phát động phong trào ủng hộ kháng chiến trong giới nhà sư, tăng ni, phật tử. Chùa Trông còn là nơi tổng bộ Việt Minh đóng trụ sở, nơi nuôi giấu cán bộ cách mạng, hội họp của nhiều đoàn thể kháng chiến trong xã, trong huyện.
Với những giá trị lịch sử, văn hoá, nghệ thuật, chùa Trông đã được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia. Để lưu giữ và phát huy các giá trị lịch sử văn hoá của di tích, hằng năm nhân dân địa phương ngoài việc chăm lo tu bổ giữ gìn còn tổ chức tốt lễ hội truyền thống, từ 15 đến 30 tháng 3 Âm lịch, trong lễ hội chùa Trông có Lễ rước nước (15/3); Lễ xuất đông, nhập tây (20/3); Lễ Tế Thánh về trời (26/3). Ngoài phần lễ, địa phương còn tổ chức nhiều hoạt động văn hoá, nhiều trò diễn dân gian hấp dẫn như rối nước, đấu vật, hát chèo, múa hoa đăng, đu quay, cầu kiều, chọi gà, cờ tướng. Lễ hội chùa Trông mang đậm nét văn hoá cổ truyền của làng quê Việt Nam. Đây cũng là dịp để cho người dân có dịp giao lưu, đoàn kết cộng đồng, cùng nhau xây dựng đời sống văn hoá.
Trước tình trạng xuống cấp của di tích lịch sử Quốc gia. Vừa qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ra văn bản số 1367/BVHTTDL-DSVH về việc thẩm định Dự án tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trông
Theo đó, Bộ đã thỏa thuận Dự án tu bổ, tôn tạo di tích chùa Trông, bao gồm các hạng mục: Khu nội tự (tu bổ Tam quan và tắc môn; cải tạo tường rào, tôn tạo xây dựng lại Tiền bái, Tam bảo, giải vũ – tả, hữu vu, nhà mẫu, nhà tăng, nhà ni); khu ngoại tự (cải tạo tường rào; xây dựng nhà quản lý, nhà khách); khu lễ hội và phụ trợ (nhà vệ sinh, bãi đỗ xe) và hạ tầng kỹ thuật. Để hoàn thiện hồ sơ dự án, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Hải Dương chỉ đạo đơn vị tư vấn hoàn thiện các chi tiết sau:
Đối với việc tu bổ Tam quan và tắc môn: không cạo bỏ hoa văn và chữ hiện có mà cần giữ nguyên trạng để gia cường, trám vá chi tiết. Bổ sung phương án bao che phục vụ thi công tu bổ. Xây dựng lại nhà Tiền bái theo đúng kích thước mặt bằng và hình thức công trình hiện trạng để phù hợp với kiến trúc tòa Hậu cung mặt bằng chữ “Đinh” phía sau (không làm mới 7 gian 2 tầng mái như hồ sơ đề xuất). Không đắp kìm mái và làm hoa chanh bờ nóc, bờ chảy tại nhà giải vũ. Điều chỉnh kết cấu vè kèo nhà mẫu (bỏ cột trục C để trở thành kết cấu quá giang trốn cột, chuyển các rường nách thành kẻ chuyền), không làm hoa chanh bờ nóc.
Đối với nhà tăng, ni, nhà khách, nhà ban quản lý: cần giảm chiều cao bờ nóc, không đắp hổ phù trên tường đốc. Cần chỉnh sửa thống nhất mặt bằng các hạng mục này trên bản vẽ mặt bằng tổng thể.
Đối với các hạng mục: tu bổ cổng đền, tôn tạo vườn lăng, sân vườn, xây dựng am hóa vàng, nhà thủy đình, do không có bản vẽ thiết kế cơ sở nên Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch không có cơ sở thẩm định.
Đối với việc xây dựng nhà văn hóa, đề nghị điều chỉnh thiết kế công trình theo hướng hiện đại, có kế thừa kiến trúc truyền thống, đảm bảo đáp ứng công năng sử dụng và không làm thành dạng ngôi đình như hồ sơ đã đề xuất. Việc tu bổ tôn tạo các hạng mục của chùa Trông không chỉ giúp cho ngôi chùa cổ được vị thế mới, mà còn đáp ứng niềm mong mỏi ước nguyện của phật tử, du khách gần xa và cán bộ, nhân dân địa phương.
Đức Tuỳ
phatgiao.org.vn
