Sáng ngày 30/11/2014, TT Thích Chân Quang – Phó ban Kinh tế Tài chánh T.Ư GHPGVN đã đến thăm và thuyết Pháp tại chùa Nhân (thôn Ngọc Khám – xã Gia Đông – huyện Thuận Thành – tỉnh Bắc Ninh) về đề tài CHỈ SỐ HẠNH PHÚC CỦA MỘT QUỐC GIA, với sự tham dự của Chư tôn đức Tăng Ni, chính quyền địa phương và trên 1000 phật tử các giới.
Được biết, chùa Nhân là ngôi chùa cổ khoảng 300 năm tuổi, làm nơi phụng thờ, lễ bái, chiêm ngưỡng, và cũng là nơi nương tựa tinh thần cho phật tử địa phương. Tuy nhiên, trải qua thời gian với sự tác độngbiến đổi của tự nhiên, sự thăng trầm của thời cuộc, mà theo đó ngôi chùa cũng xuống cấp trầm trọng, đồng thời đã một thời gian rất lâu chùa thiếu vắng vị Trụ trì.Hiện chùa Nhân đang được Lãnh đạo chính quyền sở tại và nhân dân phật tử nơi đây đã cùng nhau xây dựng, trùng tu lại chùa.
Sau khi tham quan một vòng quanh chùa, TT Thích Chân Quang cho rằng: Chùa không có Tu sĩ nên việc làm nhiều khi manh mún và cũng không đúng với quy định của pháp luật. Thượng tọa kỳ vọng vào Sư thầy Thích Đàm Thu, khi về đây Trụ trì rồi sẽ duy trì gìn giữ, đồng thời mở mang Phật giáo cho được hưng thịnh. Nhân đây Thượng tọa khuyến khích nhân dân phật tử, các nhà hảo tâm, nên phát tâm đóng góp công sức vào để sớm dựng được ngôi chùa mới rộng lớn và khang trang hơn. Và chùa NHÂN sẽ không dừng tại đó, chùa sẽ còn tiến mãi để phục vụ chúng sanh, chùa là nơi để phật tử có cơ hội hiểu đạo lý, sống theo nếp sống đạo, trở thành những con người tốt đẹp, có lợi ích cho gia đình, cho xã hội. Hy vọng dân làng ta sẽ có nhiều người xuất gia theo Phật, chùa sẽ là nơi gieo nhân mới cho các thế hệ mai sau, để tiếp nối truyền bá chánh pháp không bị ngưng trệ.
Tiếp theo, đi vào nội dung chính của bài Pháp thoại, Thượng tọa tản mạn về chỉ số hạnh phúc (Happy Planet Index – viết tắt HPI) và mổ xẻ xem chúng ta đã thực sự hạnh phúc chưa khi Việt Nam được đánh giá hạnh phúc thứ 2 thế giới, sau Costa Rica {Theo báo cáo năm 2012 của Quỹ Kinh Tế Mới (New Economic Foundation)}
Sau khi Quỹ Kinh Tế Mới công bố Việt Nam là nước hạnh phúc thứ 2 thế giới, người Việt Nam thấy ngỡ ngàng, không biết đâu là tiêu chí đánh giá, vì chúng ta còn nghèo, kinh tế, khoa học,.. còn thua nhiều nước trên thế giới. Thắc mắc này được Quỹ Kinh Tế Mới giải thích rằng: Chỉ số hạnh phúc không tính theo giàu nghèo mà tính theo mức độ của tâm lý hài lòng; tính theo mức độ về sinh thái. Đất nước nào ít có khai quật, đào bới tài nguyên, giữ ổn định nhiều thì khá hơn nước khác.
Có bài báo khác cho rằng: Bhutan được coi là đất nước hạnh phúc nhất trên thế giới. Đất nước này được biết đến là quốc gia có diện tích bé nhỏ nhưng người dân lại có cuộc sống hạnh phúc. Lí giải về nguyên nhân Bhutan được đánh giá là nước hạnh phúc nhất, người ta đưa ra 2 lí do rất đẹp:
– Một là hầu hết người dân Bhutan theo đạo Phật – một tôn giáo từ bi, hiền lành nhất thế giới. Người Bhutan theo đạo Phật nên họ tin vào Luật Nhân Quả. Họ cho rằng: sống cuộc sống tốt đẹp bây giờ sẽ nhận được kết quả tốt đẹp trong kiếp sau. Điều này thôi thúc họ sống một cuộc sống từ bi, nhân ái, làm những việc tốt cho người khác.
– Hai là người dân Bhutan sống cực kì thân thiện với môi trường, bảo vệ môi trường rất tốt, nhất là bảo vệ rừng, sau là bảo vệ sự sống của động vật, con người. Vì vậy, đạo đức đầu tiên của con người là yêu quý sự sống, yêu quý hòa bình của thế giới.
Theo Thượng tọa, nói về mức độ hài lòng của người Việt Nam, chúng ta có 2 điều hài lòng với cuộc sống. Thứ nhất, ta có một nền chính trị ổn định, được lãnh đạo bởi một nhà nước tốt, nên ta có niềm tin, sự lạc quan về tương lai. Thứ hai, khi được hỏi về tương lại của đất nước, hầu hết người Việt Nam đều trả lời đất nước ta sau này sẽ khá hơn.
Nói về sự lạc quan của người Việt Nam trong tương lai, Thượng tọa chỉ ra 2 nguyên nhân. Thứ nhất về chính trị, ta tin rằng ta đang được lãnh đạo tốt. Thứ hai, ta có đạo Phật dạy ta từng ngày gieo những nhân lành, làm điều phúc thì quả báo phải tới. Ta hài lòng với hiện tại vì ta yêu quý, hòa vui với những gì ta có, chứ không đua đòi những cái ta không có. Ta yêu việc ta làm, chứ không làm việc ta yêu. Đây là một đạo đức cực kỳ lớn, là mức độ hài lòng về cuộc sống, là chỉ số hạnh phúc của hành tinh này, là điều mà đạo Phật đã dạy ta.
Nói về chỉ số hạnh phúc (HPI) không phải để khoe khoang, mà để nhắc nhở về trách nhiệm của ta, là phải giữ gìn chỉ số này về sau. Từ đó, đi tìm một khuôn mẫu sống hạnh phúc cho thế giới học theo. Để mọi người hiểu hơn về tiêu chí đánh giá sự hạnh phúc, Thượng tọa đã chỉ ra 14 yếu tố để được hạnh phúc:
Thứ nhất, dù giàu hay nghèo, tinh thần chia sẻ của ta đều rất cao. Ta chia sẻ với người khác trong lúc khó khăn, dù bản thân ta cũng không khá hơn họ. Dân tộc mà có tinh thần chia sẻ cao thì là dân tộc hạnh phúc, ngược lại thì dân tộc đó đau khổ.
Thứ hai, tinh thần tương trợ trong hoạn nạn rất cao. Thế giới này coi vậy chứ bất ổn, hoạn nạn xảy ra bất cứ lúc nào. Mà mỗi khi nghe có hoạn nạn, ta luôn suy nghĩ làm cách gì đó để tương trợ đồng bào mình thì đây là tinh thần rất nhân văn.
Thứ ba, người dân ít vọng ngoại, ít hướng ngoại vì tin tưởng vào nội lực quốc gia, tự hào vì lịch sử dân tộc, lạc quan về tương lai của đất nước. Nếu ta chưa có điều này thì hãy vun đắp nó trong tâm hồn mình và mọi người.
Thứ tư, thể hiện được bản lĩnh làm chủ đất nước của mình khi mà từng người dân ta điều biết thân thiện và hiếu khách đối với khách nước ngoài.
Thứ năm, toàn dân ta theo đạo Phật – một tôn giáo hiền lành, từ bi nhất thế giới. Người theo đạo Phật rất coi trọng sự sống của muôn loài. Xung quanh ta còn nhiều người chưa biết hết về đạo Phật, nên ta có trách nhiệm giải thích, giới thiệu và gieo đạo Phật vào tâm hồn họ. Đây là sứ mệnh thiêng liêng của ta trong cuộc đời này, tạo cho ta phúc lành mãi mãi. Mỗi người chúng ta phải tinh tấn tu hành, không chỉ lo việc tu của bản thân mà còn lo cho việc tu của người khác và cùng giữ đạo tâm cho nhau. Chúng ta phải thường xuyên đi chùa, lễ Phật, nghe Pháp để mỗi sự sống, mỗi lời nói, mỗi cái nhìn, mỗi nụ cười của ta đều trở thành niềm vui, thành lợi ích với mọi người xung quanh.
Thứ sáu, tinh thần ủng hộ hiền tài rất cao. Đây là điều mà Việt Nam còn thiếu nên ta phải bổ sung rất lớn về việc này. Người đi trước lúc nào cũng mong đợi, hy vọng, ủng hộ người đi sau vượt khỏi mình, tài giỏi hơn mình, đó là câu thần chú để ta ủng hộ hiền tài. Cả đất nước làm như vậy thì mới tiến bộ, mới hạnh phúc được, còn cứ trù dập hiền tài đất nước sẽ chậm tiến.
Thứ bảy là nền chính trị ổn định. Cán bộ phải biết lo và yêu dân. Việt Nam được coi là một nước có nền chính trị ổn định, thu hút được nhiều nhà đầu tư trên thế giới. Đây là niềm vui của chúng ta khi có được sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng và nhà nước. Để có được nền chính trị ổn định, ta phải trả bằng xương máu của những người chiến sĩ thầm lặng. Là người được hưởng lợi từ nền chính trị ổn định này, chúng ta phải có trách nhiệm giữ gìn nó. Không có một chính quyền nào là không mắc sai lầm nhưng quan trọng là ta biết sửa sai và hoàn thiện dần dần, chứ không phải bảo thủ. Chính quyền sai mà biết lắng nghe, sửa đổi là chính quyền tốt, đáp lại niềm tin tưởng của nhân dân. Đất nước có chính quyền, có cán bộ như vậy là đất nước hạnh phúc.
Thứ tám, xã hội hạnh phúc vì có những gia đình hạnh phúc. Một trong những yếu tố của hạnh phúc quốc gia là con trẻ ngoan, biết vâng lời làm cho bố mẹ yên tâm, hòa thuận, còn bố mẹ thì có thời gian làm việc, phụng sự xã hội. Vì vậy, chúng ta phải giáo dục con trẻ biết yêu thương, hiếu kính, vâng lời cha mẹ. Luật pháp phải bảo vệ cha mẹ, chứ không đứng hoàn toàn về phía đứa con. Khi con phạm tội, chúng phải tự chịu trách nhiệm chứ cha mẹ không gánh tội thay. Như vậy, con trẻ mới tự ý thức về những hành động, lời nói của chúng cho đúng.
Thứ 9, vợ chồng chung thủy. Gia đình ít đổ vỡ cũng là hạnh phúc của dân tộc. Hiện nay, tình dục, hôn nhân dễ dãi khiến nhiều người không giữ được sự chung thủy của mình, dẫn đến gia đình ly tan. Muốn có sự chung thủy để giữ hạnh phúc gia đình thì ta phải giữ chặt lòng mình, hãy cảnh giác với mọi ham muốn có tính bản năng, đây cũng là truyền thống Á đông.
Thứ 10, tỉ lệ tội phạm thấp. Mọi người được sống trong sự bình yên, thoải mái. Đất nước có tỉ lệ tội phạm thấp là đất nước có hệ thống an ninh hùng mạnh, người dân dân biết tuân thủ pháp luật, biết tin Luật Nhân Quả. Để tỉ lệ tội phạm thấp thì các điểm vui chơi không lành mạnh phải ít đi, người dân thường xuyên rèn luyện thể chất và tinh thần điều độ.
Thứ 11, phương pháp thiền định trở nên phổ cập, giúp mọi người làm chủ được nội tâm. Yếu tố này cực kì quan trọng, vì Thiền là tương lai của nhân loại, là sự tiến bộ vượt bậc của thế giới. Thử nghĩ, đất nước có một hệ thống thiền định được phổ cập, ai cũng biết ngồi thiền thì cực kỳ hạnh phúc. Thiền định khiến ta không lệ thuộc vào vật chất nữa, hoàn toàn giữ được thái độ tâm lý của mình. Đất nước có nền đạo Phật mấy nghìn năm là quốc đạo, thiền định là ưu thế, là sở trường của ta, nếu ta không đi sâu vào vấn đề này là ta thua thế giới. Do vậy, nhà nước cần nhanh chóng tìm ra một phương pháp thiền chuẩn nhất rồi phổ biến khắp nơi. Từ trẻ em đến người lớn, hay mọi lĩnh vực, mọi cộng đồng, công ty hãng xưởng, trường học, bệnh viện gì, ai cũng biết ngồi thiền cả, để bình an và làm chủ tâm hồn.
Thứ 12, đất nước hạnh phúc là đất nước không có chiến tranh. Để đất nước không có chiến tranh chúng ta cần 4 điều. Một là nghiệp sát sinh ít đi vì nghiệp sát sinh gây ra quả báo chiến tranh. Hai là hoạt động ngoại giao tốt để giữ cân bằng, ổn định, và người Việt Nam ta đang đi con đường này, khi đã tuyên bố “Việt Nam muốn làm bạn với thế giới”. Và mấy mươi năm qua ta đã thực hiện đúng điều này. Ba là có nền quốc phòng hùng mạnh. Bốn là ta có cái ý chí của toàn dân, tức dân ta sống rất hiền lành, nhưng rất dũng cảm, lúc nào cũng sẵn sàng chiến đấu.
Thứ 13, nhân dân ta xem nhẹ sự khác biệt về tôn giáo, sắc tộc, văn hóa vùng miền để cùng nhau xây dựng tổ quốc. Điều này thể hiện thông qua việc mọi người xem nhẹ cái bản sắc khác biệt, sự riêng tư của mình, để hướng về một tình yêu cho tổ quốc chung. Hãy cùng nhau đi tìm một mẫu số chung cho văn hóa dân tộc, chứ đừng có duy trì cái văn hóa bản địa mãi, để dân tộc không bị phân hóa, không bị chia rẽ. Như vậy là ta làm nên được một cái sự đoàn kết của dân tộc, và đó là một chỉ số hạnh phúc của quốc gia ta.
Điều cuối cùng để tạo thành một chỉ số hạnh phúc nữa là cái mức độ người dân ta biết yêu thương cả thế giới này. Nếu khi họ nghiên cứu, tâm lý người Việt Nam, và họ thấy rằng cái tấm lòng của người Việt Nam, tâm hồn của người Việt Nam tuy yêu thương đất nước mình mà cũng yêu thương được cả thế giới này thì đó là một dân tộc hạnh phúc số một trên hành tinh này. Và ta phải dạy điều này cho con cháu mình. Rồi từ cái khuôn mẫu hạnh phúc này, có thể làm gương cho cả thế giới.
Và khi chỉ ra những yếu tố tạo nên hạnh phúc cho một đất nước, Thượng tọa cũng không quên chỉ ra những cách để tạo nên những yếu tố đó. Nhờ vậy, chúng ta có thể khẳng định rằng, việc xây dựng một quốc gia hạnh phúc không khó, chỉ cần ta biết cách tạo nên những yếu tố mà Người đã gợi mở cho chúng ta như trên.
Như vậy, nhờ sự phân tích diễn giải của Thượng tọa, mọi người đã thấy được tầm quan trọng của các yếu tố góp vào tạo nên một đất nước hạnh phúc. Qua đó, mọi người càng thấy trách nhiệm của mình hơn trong việc sàng lọc, và phát huy những yếu tố nào mình làm tốt rồi thì cố gắng giữ gìn, đồng thời làm tốt hơn nữa. Còn yếu tố nào mình chưa có hoặc làm chưa tốt thì bắt đầu xây dựng và thực hiện tốt từng bước một, chậm nhưng chắc. Mỗi người không chỉ làm tốt nhiệm vụ của mình mà còn chú ý nhắc nhở người khác, như vậy, cái hạnh phúc chung mới thực sự bền vững, lâu dài.
Chúng ta tự hào, vui mừng vì chúng ta sống trong một đất nước hạnh phúc. Nhưng còn có quá nhiều người thực sự chưa được hạnh phúc đang sống trong đất nước này, cần chúng ta quan tâm, chia sẻ. Yêu thương tất cả chúng sinh, nhưng chúng ta cần thực hiện bằng những hành động thực tế, để mọi người thực sự cảm nhận được niềm hạnh phúc. Như vậy mới là hạnh phúc thật sự chứ không phải là sự công nhận hão huyền./.
Tuệ Đăng
Những hình ảnh ghi nhận lại được của Pháp hội;
