Sáng ngày 14/02/2016 (nhằm ngày mùng 07/tháng giêng/năm Bính Thân), TT Thích Chân Quang – Phó ban Kinh tế Tài chánh T.Ư GHPGVN có buổi thuyết giảng nhân dịp đầu năm mới tại chùa Bát Tràng (thôn Bát Tràng; xã Bát Tràng; Hà Nội) về đề tài Ý NGHĨA PHÓNG SANH với sự tham dự trên 5 nghìn người. Đồng thời, Thượng toạ còn chủ trì buổi Lễ phóng sinh tại Làng gốm cổ Bát Tràng do Đạo tràng Phật Hạnh (Hà Nội) thuộc Tổng Đạo Tràng Phật Quang tổ chức, nhằm cầu nguyện cho âm siêu dương thới và góp phần làm cân bằng môi trường sinh thái.
Đây là buổi phóng sanh ấn tượng nhất đầu năm 2016 tại miền Bắc vì số Phật tử tham gia rất đông. Từ sáng sớm dòng người từ các tỉnh: Nam Định, Hải Phòng, Thuỷ Nguyên, Giao Thuỷ, Bắc Ninh, Ninh Bình, TP Hà Nội đã liên tục đổ về khu vực chùa Bát Tràng để thính Pháp và tham gia phóng sanh. Trong khuôn viên chùa Bát Tràng không còn khu vực nào là không có người ngồi. Cả một rừng người ngồi san sát nhau, thậm chí có người chen chân được một chổ rất khiêm tốn nên đành phải đứng chứ không thể ngồi được. Những đoàn Phật tử ở xa đến sau thì phải đứng hay ngồi bên ngoài cổng chùa để được nghe thuyết Pháp. Tuy rằng rất đông người nhưng vẫn giữ được không khí thuyết Pháp thật trang nghiêm.
Ba năm gần đây đã trở thành thông lệ, cứ đầu năm mới, các Phật tử Đạo tràng Phật Hạnh lại chọn địa điểm yên tĩnh, ít tàu thuyền qua lại để thực hành hạnh phóng sanh với một lượng chúng sinh rất lớn (từ 5 tấn cá trở lên). Hoạt động phóng sinh này dựa trên tinh thần từ bi và bình đẳng giữa chúng sinh và quan niệm nhân quả của sinh tử luân hồi.
Nói về ý nghĩa phóng sinh, đầu tiên Thượng tọa giải thích: Tại sao ta phải phóng sinh. Chúng ta phóng sinh để cầu phúc, nhưng thực sự là để giải nghiệp sát sinh của mình. Trước đây ta giết hại nhiều chúng sinh, bây giờ bù lại ta phóng sinh, đó là cơ bản.
Do nhiều người hiểu lầm rằng ăn chay là thiếu chất, là không đủ năng lượng làm việc. Điều này thật sai lầm. Dịp này, Thượng toạ chứng minh cho thấy người ăn chay đúng cách vẫn khỏe mạnh bình thường. Ăn chay vẫn cung cấp đủ những dinh dưỡng cần thiết và còn giúp làm giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch. Chính vì thế, không khó hiểu khi gần đây có những Doanh nhân thành đạt đang dần chuyển từ xu hướng ăn mặn sang ăn chay để bắt kịp xu hướng ăn uống lành mạnh và hiện đại trên thế giới. Thậm chí rất nhiều người đang giữ những vị trí rất cao trong nước cũng như trên khắp thế giới đều là người ăn chay trường. Hoặc có những phụ nữ ăn trường chay, nhưng sinh con vẫn khoẻ mạnh và đứa bé có những biểu hiện phát triển rất tốt.
Bản thân chúng ta chỉ vì cái miệng của mình mà tích lũy nghiệp sát sinh rất nhiều. Và nghiệp sát sinh đó chưa thấy xảy ra quả báo hay tai họa gì… Có nhiều người làm điều ác mà chẳng thấy sự trừng phạt nào đến cả, vì điều ác đó không phạm vào pháp luật, pháp luật không xử điều đó, nên ta không biết sợ. Ví dụ, ta giết con gà, con chó chẳng ai bắt tội cả, pháp luật xem như là không bị vi phạm, nhưng trong Luật Nhân Quả, những điều đó đều tính thành tội cả.
Do hiện tại không thấy có quả báo xảy ra, mình vẫn giàu; vẫn sang; vẫn may mắn, v.v… Cho nên suốt thời gian dài như vậy, nhiều người không thấy nhân quả báo ứng, cho nên bắt đầu bớt niềm tin đối với tội phúc. Nhưng không, nhân quả vẫn nằm đấy chưa hết. Khi tạo tội mà ta không bị quả báo, bởi vì phúc đời trước ta còn nhiều, nên đời này mình có gây tội cũng không thấy sự báo ứng trừng phạt, nhưng đến khi ta gây tội nhiều quá, làm việc thất đức quá thì báo ứng tới liền.
Tuy nhiên, khi nào thì chúng ta hết phúc. Thượng toạ đã dùng nhiều câu chuyện kể để chứng minh, làm rõ câu hỏi này. Sự thật, những điều tội – phúc nó tự nhiên như chính cuộc sống mà vì vô minh chúng ta không hiểu, không nắm bắt được, nên đã tạo tác thành đủ loại nghiệp. Bên cạnh đó, Người còn liệt kê ra nhiều nghiệp sát sinh khác trong đời mà đa phần chúng ta vướng phải, trong đó nhấn mạnh đến quả báo của nghiệp sát. Cho nên, nếu ta không có một cái phúc khác để bù lại thì nghiệp sát sinh do bởi ăn uống không thôi cũng đem đến cho ta hai điều không tốt, đó là bệnh tật và có những điều khốn đốn trong cuộc đời này.
Nhân đây, Thượng toạ cũng nói về nhân quả của một người có phúc lớn về mạng sống (mạng lớn) là thế nào; lợi ích của công đức phóng sinh là gì. Qua đó, Thượng toạ nói xác quyết rằng “Ta không chữa được nghiệp thì không bao giờ chữa được bệnh”. Câu nói này tạo được sự đồng cảm đến những người mà họ đã phải trải qua những biến cố trở ngại cho đời sống của họ. Mặt dù y khoa, y học, y thuật vẫn rất cần cho con người, tuy nhiên chữa bệnh là phải chữa tận cho tới cái nghiệp thì mới hết bệnh, chứ nghiệp còn thì chạy chữa đến đâu vẫn không hết. Nên biết, mỗi một loại bệnh nó ứng với một loại nghiệp của quá khứ. Ngược lại, mỗi một loại sức khỏe cũng ứng với một loại phúc nào đó.
Bệnh là một nổi khổ và đa phần người đời giải quyết bằng cách là tránh đừng để bệnh, nhưng ta hãy yêu cái bệnh của mình, không cần tránh. Đây là một thái độ sống, một đạo lý sống hơi lạ, mà không riêng bệnh của mình, ta còn phải đối diện với nhiều nghịch cảnh, khổ đau khác. Ví dụ như nghèo, thông thường ít có người nào yêu cái nghèo, an vui trong cái nghèo của mình để mà sống. Tuy nhiên, cái bệnh, cái nghèo, cái thất bại cũng cho ta nhiều bài học quý.Cho nên ta yêu cái cơn bệnh vì bệnh cho ta đức tính thông cảm với nổi khổ của người khác, với người bị bệnh, người không còn năng lực làm việc; ta yêu cái nghèo vì nghèo cho ta đức tính thông cảm, ta thương được những người vẫn còn nghèo, không khinh người nghèo đói bệnh tật, không khinh những người kém thế trong cuộc đời này… thì tất cả những biểu hiện đó là một đạo đức rất là quý. Có điều, chúng ta ứng xử với những nghịch cảnh đó như thế nào cho đúng mực, hầu đem lại hiệu quả tối ưu mà thôi. Vì vậy nghèo cũng là một tài sản, bệnh cũng là một cơ hội quý trong đời ta. Đó là những khoảnh khắc để cho ta chiêm nghiệm lại những đạo lý trong cuộc đời này. Rằng ta phải làm sao để có thể yêu thương con người, để có thể giúp người khác vươn đến một đời sống tốt đẹp hơn, v.v… Đây chính là những nhân tố cực kỳ quan trọng để thành tựu phúc đức cho mình.
Nói về sự chiêm nghiệm, Thượng toạ gợi mở: Thứ nhất ta chiêm nghiệm thấy rằng thân này là vô thường, không bao giờ khỏe mãi. Và đến lúc nào đó ta bó tay với cái thân này, do muốn mà không được vì già rồi. Cho nên khi ta bệnh thì ta hiểu được một điều, ta không làm chủ được cái thân này, ngày nào sẽ bệnh; sẽ già; sẽ chết, nên phải ráng mà lo tu tập, làm các điều phúc.
Thứ hai, khi có bệnh ta mới biết được sự hạn chế về năng lực của mình, mình không phải tài giỏi mãi, mạnh khỏe mãi, cho nên biết mà khiêm hạ lại đừng có cao ngạo, cứ sống khiêm tốn, tôn trọng người khác, giúp đỡ ai được điều gì thì ráng mà làm, vì cơ hội đó sẽ không tồn tại lâu.
Thứ ba, chữa bệnh trước hết phải chữa nghiệp, cho nên ta phải biết sám hối và phải làm phúc bù lại. Vấn đề làm phúc thì có nhiều trường hợp, nhưng dễ nhất vẫn là thực hành hạnh phóng sinh, đắp đường, xây cầu, v.v…
Theo Thượng toạ, “Nghiệp” có những loại nghiệp làm cho thân ta bệnh, có những loại nghiệp làm cho tâm ta bệnh và có những loại nghiệp làm cho nhân cách ta bệnh. Thông thường có bốn dạng bệnh như: bệnh của thân, bệnh của tâm, bệnh của nhân cách, bệnh của trí tuệ và Thượng toạ đã lý giải từng loại để mọi người xem lại nơi mình có vướng loại bệnh nào không. Hầu hết ta đều vướng một bệnh nào đó, nhưng mà khổ nhất là người bệnh về nhân cách. Cái cư xử, nói năng rất là kì lạ, đây là dạng bệnh cũng cần phải chữa. Người bệnh phải sám hối, làm phước, phải lao động bằng tay chân, luyện tập thêm khí công, phải tĩnh tâm và bớt hưởng thụ, vì cái hưởng thụ làm cho ta hết phước của đời trước. Hễ cái gì làm ta vui – sướng cũng là cái làm ta hết phúc. Trong cuộc sống này, sự hưởng thụ nó tinh tế nhiều thứ lắm, nhưng chúng ta phải luôn tỉnh tâm để thoát khỏi nó.
Có thể trước đây ta cứ gây nghiệp, nhưng từ khi biết đạo ta bắt đầu sống có đạo đức, biết phóng sinh, biết làm phúc, phần đời còn lại cố gắng không còn lỗi lầm thì kết quả hiện ra là ta không bệnh mà chết an lành. Cái không bệnh mà chết an lành – đó là dấu hiệu của một đời sống ta đạo đức, thánh thiện. Còn lúc chết mà bệnh khổ sở cũng có nghĩa là kiếp sống vừa qua, ta vẫn còn những lỗi lầm chưa rửa sạch.
Trong chúng ta, dù cái ngày đó chưa đến, nhưng mình phải nhìn thấy nó trước. Cái ngày mình ra đi mà mọi người yêu thương tiếc nuối, mình ra đi trong cái sạch sẽ, tỉnh táo, khỏe mạnh đó là hạnh phúc. Mà người ra đi trong trạng thái đó thì chắc chắn người đó chết đi về cõi lành, một đời sống mới ở phía sau là nơi an vui hạnh phúc.
Tóm lại, bài Pháp thoại đầu năm thật ý nghĩa. Thượng toạ đã giúp mọi người không chỉ tinh tấn tu tập tâm linh mà còn thực hành gieo trồng phúc đức nhằm xây dựng đời sống an lành. Chư thiên là loài được xem là có phước đức hơn hết so với các loài trong lục đạo mà còn thỉnh ý Đức Phật nói về phước đức để kiện toàn phước báo cho tự thân. Vậy chúng ta biết mình phải làm gì để nâng phước đức của mình lên thông qua thực hành đạo lý và ứng dụng trong đời sống hàng ngày.
Thầy mình là người chỉ đường, dẫn lối, Thầy có thể giúp đỡ ta trong lúc khó khăn; nhưng chắc chắn Thầy không tu hộ chúng ta được. Sự thăng hoa tinh thần, phát triển đời sống tâm linh đạo đức thì rất khó khăn. Cho nên, chúng ta hãy nổ lực tinh tấn tu tập. Và không chỉ tự mình có thể hướng tâm tu tập thành tựu giải thoát, mà còn hướng dẫn mọi chúng sinh tu tập để ai cũng sẽ thoát khỏi khổ đau và đạt được giải thoát. Vì vậy, một người đệ tử Phật là phải quyết tâm tinh tấn tu tập thiền định cho bằng được, không còn con đường nào khác nữa.
Đầu năm, được nhìn thấy hiện tượng hơn 5 nghìn người khởi niệm phóng sanh, góp phần giúp loài thuỷ tộc có được cuộc sống an lành, không bị đe dọa, giết chóc bởi sự vô minh của con người, mà còn được gieo duyên lành với Phật pháp, chúng ta cảm thấy vô cùng hoan hỷ, vì người đệ tử Phật nơi này bắt đầu có chánh kiến – họ chỉ lo tạo nhân lành, chuyển hóa nghiệp xấu ác thì những may mắn, tốt đẹp sẽ thành tựu mà không cần đến các loại hình, nhiều tập tục mê tín dị đoan khác. Như vậy mới định hướng được đường lối tu học đúng chánh pháp của Phật giáo chúng ta.
Sau buổi thuyết Pháp, Lễ phóng sinh đã được tổ chức vào lúc 10h00”, ngay tại ven sông Hồng trước cửa đình làng Bát Tràng. 5 tấn cá được vận chuyển cận thận trong những chiếc thùng nước lớn trên 7 chiếc ô tô. Sau đó, được các Phật tử chuyền tay nhau bằng những chiếc rổ kéo dài từ trên bờ đến mạn tàu cặp ngay bờ sông. Giữa cái thời tiết nắng nhưng không nóng lắm, hơn 5000 người chen chút nhau, mặt hướng về nơi thả cá, nghiêm túc, nhất tâm tụng bài Kệ Phóng Sinh và lập đi lập lại nhiều lần, cho đến khi rỗ cá cuối cùng được trút xuống sông mới thôi. Trong buổi Lễ, TT Thích Chân Quang trực tiếp chú nguyện cho chúng trong suốt khoảng thời gian đó.
Buổi Lễ phóng sinh diễn ra trong thời gian hơn 2 giờ đồng hồ, nhưng để lại trong lòng mỗi người tham gia nhiều xúc cảm, nhiều bài học mang tính nhân văn sâu sắc, để mọi người biết yêu thương sinh mạng của chúng sinh, kể cả sinh mạng của những sinh vật nhỏ bé. Gieo mỗi mạng sống vào thiên nhiên là các Phật tử đang gieo một nhân lành, góp phần xây dựng một thế giới hòa bình, ổn định. Đồng thời, hành động này cũng đem lại cái phước, thúc đẩy quá trình tu tập của các Phật tử sớm đến được bờ chánh giác. Phải chăng, người Phật tử được Chánh kiến soi sáng, nhất định sẽ đạt đến sự giác ngộ tuyệt đối./.
Tuệ Đăng
Hình ảnh buổi phóng sanh đầu năm tại chùa Bát Tràng:
