I. Tiểu sử Hòa Thượng Thích Trí Tịnh
Đại lão Hòa thượng Thích Trí Tịnh – Đệ nhất Phó Pháp chủ kiêm Giám luật Hội đồng Chứng minh, Chủ tịch Hội đồng Trị sự, Trưởng ban Tăng sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Phó Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Tp. Hồ Chí Minh, nguyên Trưởng ban Trị sự Thành hội Phật giáo Tp. Hồ Chí Minh, Viện chủ chùa Vạn Đức, quận Thủ Đức, Tp. Hồ Chí Minh; Viện chủ chùa Vạn Linh, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang.
Hòa thượng pháp danh là Thiện Chánh, tự Trí Tịnh, pháp hiệu Hân Tịnh, húy Nhựt Bình, thuộc dòng Lâm Tế Gia Phổ đời thứ 41. Là đệ tử của Cố Hòa Thượng: thượng Thiện hạ Quang, khai sơn chùa Vạn Linh ở núi Cấm, Châu Đốc, tỉnh An Giang. Hòa thượng thế danh là Nguyễn Văn Bình, sanh ngày 17 tháng 10 năm 1917 (ngày 02 tháng 09 năm Đinh Tỵ), tại xã Mỹ An Hưng (Cái Tàu Thượng), huyện Châu Thành, tỉnh Sa Đéc (Đồng Tháp). Là con út trong gia đình có sáu anh chị em. Thân phụ Ngài là ông Nguyễn Văn Cân. Cụ ông qua đời lúc Hòa thượng mới lên ba tuổi. Thân mẫu là bà Nguyễn Thị Truyện, mất lúc Hòa thượng vừa được bảy tuổi. Vì mồ côi cả cha lẫn mẹ quá sớm, nên Hòa thượng ở với người anh thứ ba là ông Nguyễn Văn Đặng (nay đã qua đời).
Năm 18 tuổi, Hòa thượng bắt đầu ăn chay trường. Một hôm Hòa thượng nằm chiêm bao thấy có một cụ già bảo rằng: “… Chừng nào cọp chết, rắn mới về non …” (Hòa thượng tuổi Tỵ).
Năm 1937, lúc Hòa thượng 21 tuổi, cùng người bạn lên Sài Gòn lập nghiệp, ở chung nhà trọ. Nhà ấy có một người đi chơi ở Tây Ninh về mua được một con cọp con, đem về nuôi được chín, mười ngày thì nó chết. Ứng điềm chiêm bao, Hòa thượng liền thu xếp tìm đường xuất gia.
Hòa thượng đi thẳng lên núi Cấm, vì trước đã nghe có nhiều vị chân tu trên núi ấy. Vừa đến chân núi, vì quá vui mừng nên quăng cả giày dép và chạy mãi. Hòa thượng nguyện ghé lại ngôi chùa nào trước thì sẽ xuất gia ở đó, dù chưa biết chùa đó tên gì, trụ trì là ai. Và rồi nhân duyên đưa Ngài đến ngôi chùa Vạn Linh, là một ngôi chùa ở xa và cao nhất. Hòa thượng vào chùa xin xuất gia. Hôm ấy là tối 14 tháng 02 năm Đinh Sửu, ngày Sám hối giữa tháng.
Sau khi xuất gia, Hòa thương lãnh việc viết sớ điệp. Hòa Thượng trụ trì cho Ngài ở cái thất nhỏ trong vườn chùa. Ngoài các việc và thời khóa trong chùa, Hòa Thượng còn ra thất tụng kinh và làm bổn phận hết sức cần mẫn. Ngài hành trì khổ hạnh nhịn ăn, ít ngủ, đến nỗi Hòa Thượng trụ trì phải cảnh cáo. Có lúc đang ăn, vì quá để tâm đến sự tu nên rơi chén lúc nào mà không hay.
Đầu năm 1941, Hòa thượng thọ giới Sa-di tại Huế với Đại lão Hòa thượng chùa Quốc Ân.
Năm 1952, Giáo Hội Tăng Già Nam Việt được thành lập ở Sài Gòn, Hòa Thượng được mời giữ chức Trưởng Ban Giáo Dục và Trưởng Ban Giám Luật. Kế đó, Giáo Hội Tăng Già toàn quốc được thành lập, Hòa Thượng được cử vào các chức vụ: Trưởng Ban Giáo Dục, Ủy viên Phiên Dịch Tam Tạng và Phó Trị Sự Trưởng.
Năm 1955, với chí nguyện hoằng dương tịnh Độ, hướng dẫn chúng sanh đời mạt pháp, Hòa Thượng thành lập Cực Lạc Liên Hữu, khuyến tấn người niệm Phật, cầu vãng sanh Tịnh Độ.
Năm 1962, Hòa Thượng được bổ nhiệm làm Phó Viện Trưởng Phật Học Viện Trung Phần.
Năm 1964, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất thành lập, Hòa Thượng làm Trưởng đoàn Giáo Hội Phật Giáo Tăng Già Việt Nam, được suy cử làm Tổng Vụ Trường Tổng Vụ Tăng Sự.
Năm 1973, làm Phó Viện Trưởng Viện Hóa Đạo.
Năm 1978, Hòa Thượng được Hòa Thượng Tăng Thống tấn phong giáo phẩm cùng ba vị là: Hòa Thượng Trí Nghiêm ở Nha Trang, Hòa Thượng Giác Tánh ở chùa Nguyên Thiều, Bình Định và Hòa Thượng Minh Tâm ở Phan Rang.
Huy hiệu bánh xe Pháp Luân 12 căm của GHPGVNTN là ý kiến của Hòa Thượng (Tam chuyển Pháp Luân Tứ Đế).
Năm 1981, GNPGVN thành lập, Hòa Thượng được suy cử làm Phó Chủ Tịch Thường Trực.
Năm 1982, kiêm thêm Trưởng Ban Trị Sự Thành Hội.
Năm 1984, Hòa Thượng chính thức được suy cử làm Chủ Tịch Hội Đồng Trị Sự Trung Ương Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam.
Năm 1987, kiêm thêm Trưởng Ban Tăng Sự, giao lại vị trí Trưởng Ban Trị Sự Thành Hội cho Hòa Thượng Thiện Hào.
Năm 1992, kiêm thêm Đệ Nhất Phó Pháp Chủ kiêm Giám Luật đến bây giờ.
II. Tri ân công đức Cố Đại lão Hòa Thượng
Hòa Thượng đã phiên dịch nhiều bộ kinh lớn, khiến cho giáo nghĩa Đại thừa được lưu thông, Phật pháp được lưu truyền trong tứ chúng. Là một bậc Tòng Lâm thạch trụ, Hoà thượng tinh thông cả giáo lý và thiền định, là bậc thầy mẫu mực của Tịnh tông để các liên hữu cùng noi bước.
Năm 1955, Hòa Thượng thành lập Cực Lạc Liên Hữu. Hòa Thượng là vị Tổ Sư đương thời chấn hưng Tịnh Tông của nền Phật Giáo Việt Nam. Hòa Thượng rất quán triệt Thánh điển, tinh tường y dược Đông Phương, Tăng Ni, Phật tử Việt Nam thấm nhuần được kinh điển Đại Thừa phần lớn do công trình dịch thuật của Hòa Thượng.
Dịch phẩm của Hòa Thượng rất có giá trị, Hòa Thượng chú trọng điều căn bản là dịch đúng nghĩa, chính xác, rõ ràng chân thật, không bóng bẩy, âm vận êm xuôi, để người đọc tụng dễ thông suốt, hiểu nghĩa rõ ràng, dễ nắm bắt được ý chỉ của kinh.
Năm 1947, Hòa Thượng dịch kinh Pháp Hoa ở Liên Hải Phật Học Trường. Sau đó là kinh Tam Bảo, Địa Tạng, Phẩm Phổ Hiền.
Năm 1951, do yêu cầu của Giáo Hội Tăng Già Nam Việt, Hòa Thượng dịch Bồ Tát giới để tụng trong ngày Bồ Tát.
Năm 1964, dịch kinh Hoa Nghiêm ở chùa Vạn Đức, rồi tiếp tục kinh Đại Bát Niết Bàn, Đại Bát Nhã.
Năm 1972, dịch Đại Bửu Tích, Hán Bộ 01-120.
Năm 1978, được phép in nên dịch thêm hai tập, Hán Bộ từ 121-150. Văn Thù Vấn Bát Nhã, Hán Bộ từ 151-155; Vô Tận Ý Bồ Tát, Hán Bộ từ 156-159; Thập Lục Quán Kinh, Hán Bộ 160. Tất cả ghép chung vào Đại Bảo Tích để tiện việc xin phép.
Với những đóng góp to lớn đối với Đạo pháp và Dân tộc, dù ở vị trí cương vị nào, Người luôn nhận được tình cảm kính trọng đặc biệt của Tăng Ni, Phật tử Phật giáo Việt Nam cũng như cộng đồng xã hội. Đảng và Nhà nước đã trao tặng Người nhiều phần thưởng cao quý: Huân chương Hồ Chí Minh; Huân chương Độc lập hạng nhất; Huân chương Đại đoàn kết dân tộc; nhiều kỷ niệm chương, huy chương của các Bộ ngành; Bằng tuyên dương Công đức của GHPGVN và nhiều phần thưởng cao quý khác.
Hòa Thượng cả đời tận tụy vì Phật Pháp, luôn lấy việc học kinh, tụng kinh, niệm Phật, giảng dạy và phiên dịch kinh điển từ Hán Tạng ra Việt Văn làm chánh hạnh của đời mình. Dù tuổi đã cao nhưng cứ mỗi nửa tháng, Hòa Thượng lại truyền giới Bát quan trai cho hàng Phật tử tại gia đến tu học tại chùa Vạn Đức. Cuộc đời hành đạo và hóa đạo của Hòa thượng bình dị, chân tu thực học, luôn khơi đèn trí tuệ và thể hiện hạnh nguyện Phổ Hiền Bồ tát tốt đời đẹp đạo.
Năm tháng qua đi, thân xác trần tục ngày một yếu đuối và hôm nay, Hòa Thượng đã trở về với Phật. Vào lúc 09h15 phút ngày 28 tháng 3 năm 2014 (nhằm ngày 28 tháng 02 năm Giáp Ngọ), Đại lão Hòa thượng đã thu thần viên tịch tại chùa Vạn Đức, số 502 đường Tô Ngọc Vân, phường Tam Phú, quận Thủ Đức, Tp. Hồ Chí Minh. Trong không khí trang nghiêm, thanh tịnh, toàn thể Tăng Ni, Phật tử xin kính tiễn một bậc chân tu, một vị Minh Sư từ bi, đức độ cao đăng Phật Quốc. Dù cho giờ đây Hòa thượng đã không còn tại thế nhưng những đóng góp to lớn của Hòa thượng cho nền Phật Giáo Việt Nam và hạnh nguyện của Hòa Thượng sẽ luôn sáng rọi cho con đường tiến tu của Tăng Ni, Phật tử Việt Nam. Hòa Thượng vẫn sẽ mãi là một tấm gương sáng, một bậc chân tu sáng ngời đạo hạnh trong lòng Tăng Ni Phật tử Việt Nam.
Tri ân sâu sắc công đức Hòa Thượng, Thượng tọa Thích Chân Quang đã dâng tặng Người hai câu thơ:
Muôn đời hậu thế ngưỡng trông ơn Người”
Phật Tử chúng con cũng xin thành kính phân ưu cùng với Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam, Tăng Ni, Phật tử chùa Vạn Đức, xin chí tâm nguyện cầu Giác Linh Hòa Thượng Cao Đăng Phật Quốc; sớm trở lại cõi Ta Bà này để cứu độ chúng sanh. Chúng con vững tin rằng, sự mất mát tuy vô cùng to lớn, nhưng thân giáo, khẩu giáo, hành trạng, cũng như sự an nhiên thị tịch của Hòa Thượng đã, đang và sẽ mãi mãi là Kim Chỉ Nam, hướng Tứ Chúng đi theo con đường giải thoát giác ngộ của Đấng Từ Phụ Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.
Đông Linh
